Ανθρώπινο δικαίωμα για τα άτομα με οπτική αναπηρία
Το 21ο άρθρο, στο κεφάλαιο «Ισότητα» του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβλέπει «καμία διάκριση». Αλλά τι σημαίνει τελικά καμία διάκριση, μια που η διάκριση είναι ένας πολύ ευρύς και ασαφής όρος, και κυρίως πως την επιτυγχάνουμε;
Το άρθρο 21 εξηγεί ότι απαγορεύεται κάθε διάκριση ιδίως λόγω φύλου, φυλής, χρώματος, εθνοτικής καταγωγής ή κοινωνικής προέλευσης, γενετικών χαρακτηριστικών, γλώσσας, θρησκείας ή πεποιθήσεων, πολιτικών φρονημάτων ή κάθε άλλης γνώμης, ιδιότητας μέλους εθνικής μειονότητας, περιουσίας, γέννησης, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού. Επίσης ότι εντός του πεδίου εφαρμογής των Συνθηκών και με την επιφύλαξη των ειδικών διατάξεών τους, απαγορεύεται κάθε διάκριση λόγω ιθαγενείας.
Στο άρθρο 26 η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζει και σέβεται το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρίες να επωφελούνται μέτρων που θα τους εξασφαλίζουν την αυτονομία, την κοινωνική και επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή στον κοινοτικό βίο.
Για μια κοινωνία ελεύθερη και ισότιμη
Όμως η επίτευξη μιας κοινωνίας ελεύθερης από διακρίσεις απαιτεί πολύ περισσότερα από απλά νομοθετικά μέτρα. Απαιτεί μια βαθιά αλλαγή αντίληψης και συμπεριφοράς όλων μας. Πόσο εύκολο όμως είναι να ξεπεραστούν προκαταλήψεις και στερεότυπα που έχουν εγγραφεί γενιές και γενιές πριν;
Η ευαισθητοποίηση των ανθρώπων σε θέματα διακρίσεων και ισότητας, είναι κρίσιμη για την προώθηση αυτής της αλλαγής και απαραίτητη για τη δημιουργία μιας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς, με ισότητα και αξιοπρέπεια για όλους. Η ευαισθητοποίηση όμως γύρω από την αναπηρία είναι μια μακριά και δύσκολη πορεία, καθώς ακουμπά την κοινωνία σε πολλά επίπεδα. Ξεκινά με την απενοχοποίηση και την κατανόηση των αναγκών των ατόμων με αναπηρία και επεκτείνεται στην αύξηση της αποδοχής μέσα στην οικογένεια, στη δημιουργία μιας υποστηρικτικής κοινότητας, στο σχεδιασμό συμπεριληπτικών κτηρίων, δρόμων, πόλεων και ευαισθητοποιημένων προγραμμάτων τόσο από την Περιφέρεια όσο και από την κεντρική διοίκηση και τέλος με την ουσιαστική παγκόσμια αναγνώριση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία.
Πως θα μπορούσε να γίνει η κοινωνία συμπεριληπτική
Κύριο όπλο στον αγώνα αυτό είναι η γνώση. Γι’ αυτό και το σχολείο και οι εκπαιδευτικοί είναι πολύτιμοι στην εξάπλωση της γνώσης γύρω από το τι είναι αναπηρία, τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και πως μπορούμε να τα συμπεριλάβουμε τόσο στην καθημερινότητα μας, όσο και στην εκπαίδευση και στην εργασία.
Τα social media και o τύπος που χρησιμοποιούν λόγο που δεν αποκλείει και δεν τραυματίζει τα άτομα μπορούν επίσης να βοηθήσουν ουσιαστικά στην αλλαγή της νοοτροπίας και στη μείωση των προκαταλήψεων γύρω από την αναπηρία. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και μέσα από ταινίες και σειρές που πραγματεύονται ή παρουσιάζουν την ζωή ατόμων με αναπηρία καθώς αποδεδειγμένα επηρεάζουν την γνώμη της κοινωνίας, πολλές φορές μάλιστα χωρίς να είναι αυτό απόλυτα αντιληπτό.
Μελέτες έχουν δείξει ότι η έκθεση στην ποικιλομορφία μέσω της εκπαίδευσης και της άμεσης επαφής μπορεί να μειώσει σημαντικά τις μεροληπτικές αντιλήψεις. Για παράδειγμα, μια ανάλυση των Pettigrew και Tropp (2006) έδειξε ότι η επαφή μεταξύ διαφορετικών ομάδων μειώνει γενικά τις προκαταλήψεις. Όσο περισσότερο λοιπόν άτομα με αναπηρία εντάσσονται στην καθημερινότητα μας τόσο περισσότερο υπάρχει εξοικείωση και απομυθοποίηση της αναπηρίας.
Αυτό θα βοηθήσει να σχεδιάσουμε φιλικές πόλεις για όλους, προσβάσιμα μέσα μαζικής μεταφοράς και τεχνολογικά μέσα που δεν θα αποκλείουν τα άτομα με αναπηρία.
Προώθηση της Ενσυναίσθησης, της Κατανόησης και της Ενθάρρυνσης Συμπεριληπτικών Συμπεριφορών
Η κατανόηση λοιπόν είναι κρίσιμη για την ανάπτυξη ενσυναίσθησης. Όταν οι άνθρωποι μπορούν να συσχετιστούν με άτομα με αναπηρία ή να κατανοήσουν τους αγώνες και τις αγωνίες των άλλων, είναι πιο πιθανό να υποστηρίξουν πολιτικές και πρακτικές που προωθούν την ισότητα. Είναι σημαντικό λοιπόν να βοηθούν τα άτομα να κατανοήσουν τις εμπειρίες ζωής αυτών που αντιμετωπίζουν διακρίσεις προκειμένου να ενισχυθεί η ενσυναίσθηση.
Έρευνες δείχνουν ότι η ενσυναίσθηση μπορεί να γεφυρώσει κοινωνικά χάσματα και να προάγει πιο αρμονικές σχέσεις (C. Daniel Batson et al., 2002). Μέσω της ευαισθητοποίησης, τα άτομα μαθαίνουν για την επίδραση των πράξεων και των λέξεων τους στους άλλους. Αυτή η επίγνωση επίσης ενθαρρύνει πιο συμπεριληπτικές συμπεριφορές (Herring, 2009).
Οι προσπάθειες που ξεκινούν από την πρώιμη εκπαίδευση και συνεχίζονται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου μπορούν σταδιακά να αλλάξουν τα κοινωνικά πρότυπα. Χώρες που έχουν επενδύσει σε ολοκληρωμένα προγράμματα ευαισθητοποίησης έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο στη μείωση των διακρίσεων. Για παράδειγμα, η εστίαση των σκανδιναβικών χωρών στην ευαισθητοποίηση για το φύλο έχει συνδεθεί με τις υψηλές τους κατατάξεις στους δείκτες ισότητας των φύλων (Schwab, 2019).
Επομένως είναι εύκολα κατανοητό ότι η ευαισθητοποίηση είναι ένα ισχυρό εργαλείο στον αγώνα κατά των διακρίσεων. Με την εκπαίδευση των ατόμων, την ενίσχυση της ενσυναίσθησης, την προώθηση συμπεριληπτικών συμπεριφορών, την υποστήριξη της εφαρμογής πολιτικών και την προώθηση μακροπρόθεσμων πολιτισμικών αλλαγών, μπορούν να βοηθήσουν στη δημιουργία μιας κοινωνίας όπου όλοι αντιμετωπίζονται με αξιοπρέπεια και σεβασμό. Καθώς οι κοινότητες και τα έθνη συνεχίζουν να αγωνίζονται για την ισότητα, η προτεραιοποίηση της ευαισθητοποίησης θα είναι απαραίτητη για τη δημιουργία ενός κόσμου ελεύθερου από διακρίσεις.
Προκειμένου να πετύχουμε την ευαισθητοποίηση των ατόμων γύρω από την αναπηρία, την άρση των στερεοτύπων και, τελικά, την αλλαγή της κουλτούρας προς μια πιο συμπεριληπτική οπτική, το Διαβάζω για τους Άλλους οργανώνει δράσεις ευαισθητοποίησης σε σχολεία και εταιρίες. Οι δράσεις αφορούν την ενημέρωση γύρω από την αναπηρία, την ευαισθητοποίηση γύρω από την προσβασιμότητα μέσα από αισθητηριακά παιχνίδια και την ηχογράφηση αποσπασμάτων ακουστικών βιβλίων, με στόχο των προβληματισμό γύρω από τα εμπόδια που τα ανάπηρα άτομα συναντούν, λόγω του κοινωνικού αποκλεισμού.
Αν θες και εσύ, η ομάδα ή η τάξη σου να εκπαιδευτούν γύρω από την ισότητα και τη συμπερίληψη, επικοινώνησε μαζί μας!
Βιβλιογραφία:
C. Daniel Batson, Johee Chang, Jennifer Rowland, & Ryan Orr. (2002, December). Empathy, Attitudes, and Action: Can Feeling for a Member of a Stigmatized Group Motivate One to Help the Group? Personality and Social Psychology Bulletin, 28(12). https://doi.org/10.1177/014616702237647
Herring, C. (2009). Does Diversity Pay?: Race, Gender, and the Business Case for Diversity. American Sociological Review, 74(2). https://doi.org/10.1177/000312240907400203
Pettigrew, T. F., & Tropp, L. R. (2006). A meta-analytic test of intergroup contact theory. J Pers Soc Psychol, 90(90). https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16737372/
Schwab, K. (2019). The Global Gender Gap Report 2020. World Economic Forum. https://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2020.pdf