Ανθρώπινο δικαίωμα για τα άτομα με οπτική αναπηρία
Η Ευρωπαϊκή Ένωση στηρίζεται στις αρχές αξιοπρέπεια, ελευθερία, ισότητα και αλληλεγγύη. Προκειμένου να εγγυηθούν λοιπόν την προάσπιση των ιδανικών αυτών για όλους τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δημιούργησαν ένα Χάρτη τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, ένα νομικά δεσμευτικό έγγραφο που περιέχει μια σειρά από αστικά, πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα .
Ο Χάρτης περιέχει 7 Κεφάλαια και 54 άρθρα και αρχικά προτάθηκε στο Συμβούλιο της Νίκαιας το 2000, τέθηκε όμως σε ισχύ ως μέρος της Συνθήκης της Λισσαβόνας την 1η Δεκεμβρίου 2009. Το κείμενο εκτός από τις ήδη καταγεγραμμένα σε άλλα κείμενα δικαιώματα περιλαμβάνει μερικές πολύ σημαντικές καινοτομίες λαμβάνοντας υπόψη του της κοινωνικές αλλαγές την κοινωνική πρόοδο και τις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις. Αναφέρετε λοιπόν σε μερικά σύγχρονα προβλήματα όπως για παράδειγμα, την ανθρώπινη κλωνοποίηση, την προστασία δεδομένων, το άσυλο κ.α. Λαμβάνει υπόψη του κατηγορίες πολιτών με ιδιαίτερες ανάγκες (ανήλικοι, ηλικιωμένοι, άτομα με αναπηρία) καθώς και επεκτείνει ορισμένα δικαιώματα και σε ομάδες που πριν ήταν αποκλεισμένες, όπως το δικαίωμα για γάμο και οικογένεια σε ομόφυλα ζευγάρια.
Αφιέρωσε δε το τελευταίο Κεφάλαιο, το VII, σε γενικές αρχές (4 άρθρα στο σύνολο) προκειμένου ο Χάρτης να είναι απόλυτα αντιληπτός σε όλους. Έτσι το πρώτο άρθρο του Κεφαλαίου VII αναφέρεται στο πεδίο εφαρμογής του Χάρτη. Οι ακόλουθες διατάξεις δείχνουν την εμβέλεια των εγγυημένων δικαιωμάτων, το επίπεδο προστασίας και την απαγόρευση κατάχρησης ενός δικαιώματος. Γενικά, τα προαναφερθέντα δικαιώματα εφαρμόζονται σε όλους τους πολίτες της ΕΕ και σε όσους έχουν νόμιμο δικαίωμα διαμονής.
Η ΕΕ και τα άτομα με αναπηρία
Η ιδιαίτερη μνεία που γίνεται στα άτομα με αναπηρία με το άρθρο 26 του Χάρτη στο κεφάλαιο ΙΙΙ Ισότητα ότι «Η Ένωση αναγνωρίζει και σέβεται το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία να επωφελούνται από μέτρα που αποσκοπούν στη διασφάλιση της ανεξαρτησίας τους, της κοινωνικής και επαγγελματικής τους ένταξης και της συμμετοχής τους στη ζωή της κοινότητας» είναι πολύ σημαντική και επηρεάζει με πολλούς τρόπους τη ζωή των ατόμων με αναπηρία σε όλες τις χώρες της ΕΕ.
Η αναπηρία είναι μια παγκόσμια πρόκληση που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση. Στην Ελλάδα χιλιάδες άνθρωποι ζουν με αναπηρίες που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής τους και περιορίζουν την πλήρη και ισότιμη συμμετοχή τους στην κοινωνία και αυτό αναγνωρίζεται για πρώτη φορά τόσο ξεκάθαρα.
Η αναπηρία στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα έχει υπογράψει το Χάρτη και μερικά βήματα έχουν γίνει προς το συμφέρον των ατόμων με αναπηρία έχει όμως πολύ δρόμο ακόμα. Σύμφωνα με την έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ (2002), το 18,2% του ελληνικού πληθυσμού αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα υγείας ή αναπηρία. Από αυτούς οι μισοί είναι άτομα άνω των 65 ετών. Το ποσοστό ανεργίας των ατόμων µε προβλήματα υγείας ή αναπηρίες ήταν το 2002 στο 8,9%, ενώ το ποσοστό ανεργίας του γενικού πληθυσμού την ίδια εποχή Ελλάδα είναι 9,6%. Δυστυχώς στην έρευνα εργατικού δυναμικού του 2007 παρόλο που δείχνει μια γενική μείωση του ποσοστού ανεργίας στην Ελλάδα στο 8,3%, δεν έγινε συλλογή στοιχείων (εντός ή εκτός της έρευνας αυτής) σχετικά με την τυχόν αλλαγή στην απασχόληση των ατόμων με αναπηρία.
Η έρευνα του 2002 έδειξε επίσης ότι το 84% των ατόμων με αναπηρία ή με προβλήματα υγείας είναι οικονομικά μη ενεργά. Το 40% εξ αυτών επίσης αντιμετωπίζει τον κοινωνικό αποκλεισμό, λόγω των ανεπαρκών επιδομάτων, της ανεργίας και της ανεπάρκειας των κοινωνικών υπηρεσιών. Επίσης πάνω από τα μισά άτομα με αναπηρία που είναι οικονομικά μη ενεργά υποστηρίζουν ότι φοβούνται ότι θα αντιμετώπιζαν ή έχουν αντιμετωπίσει προβλήματα και προκαταλήψεις στην εργασία. Το ένα τρίτο ισχυρίζεται ότι πιστεύει ότι θα χρειαζόταν κάποια μορφή βοήθειας στον χώρο εργασίας, αλλά δυστυχώς η πιο συχνά εκφραζόμενη μορφή βοήθειας είναι η υποστήριξη και η κατανόηση από τους προϊσταμένους και τους συναδέλφους. (Στρατή & Ευαγγελινού, 2007).
Όλα αυτά τα στοιχεία αντικατοπτρίζουν όχι μόνο το μέγεθος του προβλήματος, αλλά και την μεγάλη ανάγκη συνολικής αντιμετώπισής του. Η έλλειψη προσβάσιμων υποδομών, η χαμηλή ευαισθητοποίηση του κοινού στις ανάγκες των ατόμων με αναπηρία, η παράβλεψη των ιδιαίτερων αναγκών τους και τα φυσικά εμπόδια στην πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες είναι μερικές μόνο από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν καθημερινά τα άτομα με αναπηρία.
Για την αντιμετώπιση των παραπάνω προκλήσεων είναι απαραίτητη η εφαρμογή μέτρων, με έμφαση στην πρόληψη και την συμπερίληψη όλων σε κάθε τομέα της κοινωνίας προκειμένου να διασφαλίζονται ίσες ευκαιρίες για όλες και όλους.
Επιπλέον, είναι ζωτικής σημασίας να ενθαρρυνθεί η ενεργός συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία στη λήψη αποφάσεων που επηρεάζουν τη ζωή τους. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να διασφαλιστεί η εκπροσώπησή τους στα όργανα της τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης, καθώς και στις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που δραστηριοποιούνται στον τομέα της αναπηρίας.
Τα ζητήματα που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία εκδηλώνονται με διάφορες μορφές, προβλήματα προσβασιμότητας στα μέσα μαζικής μεταφοράς, στους δρόμους και τα κτίρια, καθώς και διακρίσεις στην εργασία και την εκπαίδευση.
Στην Ελλάδα ο αριθμός των τυφλών ατόμων είναι 29.000, ενώ με μερική απώλεια όρασης είναι 720.000. Τα άτομα με οπτική αναπηρία αντιμετωπίζουν ζητήματα στην ισότιμη συμμετοχή τους στην εκπαίδευση. Τόσο στη πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση που λύνεται μερικώς με την παράλληλη στήριξη. Κυρίως όμως στην τριτοβάθμια καθώς τα συγγράμματα δεν είναι σε προσβάσιμη μορφή.
Το όραμα του Διαβάζω για τους Άλλους
Το Διαβάζω για τους Άλλους ιδρύθηκε το 2015, με σκοπό να συνεισφέρει στην συμπερίληψη των ατόμων όχι μόνο με οπτική αναπηρία αλλά και με μαθησιακές δυσκολίες δημιουργώντας ακουστικά βιβλία. Τα βιβλία ηχογραφούνται στο στούντιο του Οργανισμού από ειδικά εκπαιδευμένους εθελοντές που έχουν επιλεγεί για τη φωνή τους. Τα βιβλία που ηχογραφούνται είναι τόσο πανεπιστημιακά συγγράμματα, ειδικά για να βοηθήσουν φοιτητές με προβλήματα όρασης ή εντυποαναπηρία να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους, όσο και λογοτεχνικά προκειμένου να μπορούν να αναπτυχθούν, να κοινωνικοποιηθούν και να αισθάνονται ότι μπορούν συμμετάσχουν ως ισότιμα μέλη μιας κοινότητας.
Ηχογραφούνται βιβλία πάντα μετά από αίτηση των ίδιων των τυφλών ατόμων αλλά και υλοποιούνται θεραπευτικές αναγνώσεις σε τρεις πόλεις της Ελλάδας: Αθήνα (και την ευρύτερη περιοχή της Αττικής), Χανιά και Ηράκλειο της Κρήτης. Παράλληλα οργανώνονται δράσεις ευαισθητοποίησης σε σχολεία και εταιρίες με όραμα μια κοινωνία όπου όλοι οι άνθρωποι έχουν ισότιμη πρόσβαση στη γνώση και τη μάθηση.
Αυτή τη στιγμή υλοποιείται ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης εκπαιδευτικών στην Κρήτη που ονομάζεται Γέφυρες Συμπερίληψης με στόχο να αλλάξει την κουλτούρα της τοπικής κοινωνίας της Κρήτης προς μια συμπεριληπτική στάση για τον διαφορετικό «Άλλον» και μακροπρόθεσμα να μειώσει τις διακρίσεις που καταγράφονται απέναντι σε άτομα με αναπηρία, παιδιά, ηλικιωμένου και άλλες ευάλωτες ομάδες. Το έργο θέλει να συμβάλλει στην εγκαθίδρυση μιας κουλτούρας βασισμένης στις ευρωπαϊκές αξίες της ισότητας, της αποδοχής και του σεβασμού και στην κινητοποίηση της ευρύτερης τοπικής κοινωνίας ως προς την προάσπισή τους. Οραματίζεται ένα σχολείο που να αποτελεί έναν κοινό και ασφαλή τόπο συνάντησης για όλα τα παιδιά, όπου οι μαθητές θα βιώνουν μια κοινή ταυτότητα μέσα από την αναγνώριση της διαφορετικότητας, δίνοντας ίσες ευκαιρίες σε όλους.
Το έργο «Γέφυρες Συμπερίληψης» υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος BUILD, με φορέα υλοποίησης τον οργανισμό Διαβάζω για τους Άλλους, σε συνεργασία με το Σύλλογο Γονέων, Κηδεμόνων και Φίλων Ατόμων με Αυτισμό Ν. Ρεθύμνου. Το BUILD συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω του προγράμματος Citizens, Equality, Rights and Values (CERV), το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το Κέντρο Στήριξης ΜΚΟ
Βιβλιογραφία
Downs, P., & Williams, T. (n.d.). Student attitudes toward integration of people with disabilities in activity settings: A European comparison. Adapted Physical Activity Quarterly, 11. https://psycnet.apa.org/record/1994-25439-001
Lee, T., & Rodda, M. (n.d.). Modification of attitudes toward people with disabilities. Canadian Association for Research in Rehabilitation., 7(4). https://hub.hku.hk/handle/10722/89355
National Centre for Vocational Orientation. (2002). People with Health Problems or Disabilities. : http://www.ekep.gr/english/default.asp National Statistical Service of Greece
Strati, E., & Evangelinou, A. (2007). Report on the employment of disabled people in European countries. Academic Network of European Disability experts. https://ec.europa.eu/employment_social/empl_portal/ede/EL%20Employment%20report.pdf
ΕΠΙΣΗΜΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ – Ο ΧΑΡΤΗΣ ΤΩΝ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΕ 2000/C 364/01 18.12.2000