Ανθρώπινο δικαίωμα για τα άτομα με οπτική αναπηρία
Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια στην αναπηρία
Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια δεν είναι μόνο θεμελιώδες δικαίωμα αυτή καθεαυτή, αλλά αποτελεί την ίδια τη βάση των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Η Οικουμενική Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου του 1948 κατοχυρώνει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια στο προοίμιό της: «επειδή η αναγνώριση της αξιοπρέπειας, που είναι σύμφυτη σε όλα τα μέλη της ανθρώπινης οικογένειας, καθώς και των ίσων και αναπαλλοτρίωτων δικαιωμάτων τους, αποτελεί το θεμέλιο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο»
Η θέση της ΕΕ σχετικά με την αξιοπρέπεια των ατόμων και ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ
Στην απόφασή του της 9ης Οκτωβρίου 2001 στην υπόθεση C-377/98 Κάτω Χώρες κατά Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου, Συλλ. 2001, σ. Ι-7079, στις παραγράφους 70 έως 77 του σκεπτικού, το Δικαστήριο επιβεβαίωσε ότι το θεμελιώδες δικαίωμα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας αποτελεί στοιχείο του δικαίου της Ένωσης.
Άρθρο 1 – Ανθρώπινη αξιοπρέπεια
Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι απαραβίαστη.
Πρέπει να είναι σεβαστή και να προστατεύεται.
Από τα ανωτέρω συνάγεται, ιδίως, ότι κανένα από τα δικαιώματα που ορίζει ο παρών Χάρτης δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την προσβολή της αξιοπρέπειας άλλου προσώπου και ότι η ανθρώπινη αξιοπρέπεια ανήκει καθ’ υπόσταση στα δικαιώματα που ορίζει ο παρών Χάρτης. Δεν μπορεί ως εκ τούτου να θιγεί ούτε κατά τον περιορισμό δικαιώματος.
Η αξιοπρέπεια αποτυπώνεται καθημερινά σε όλες τις φάσεις και δραστηριότητες του ανθρώπου. Μερικές από αυτές είναι η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας. Η αξιοπρέπεια στην αποτύπωση του λόγου, η αξιοπρέπεια στην διαβίωση, η αξιοπρέπεια στην ιδιωτικότητα της ζωής, η αξιοπρέπεια στο ανθρώπινο σώμα, η αξιοπρέπεια στην παροχή ίσων ευκαιριών στην παιδεία την υγεία ακόμα και στον θάνατο.
Το Ελληνικό Σύνταγμα σχετικά με την αξιοπρέπεια των ατόμων
ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ορίζει καθαρά επίσης στο άρθρο 2.(παρ 1). Ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας. […] Άρθρο 7 (παρ 2).Τα βασανιστήρια, οποιαδήποτε σωματική κάκωση, βλάβη υγείας, ή άσκηση ψυχολογικής βίας, καθώς και κάθε άλλη προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας απαγορεύονται και τιμωρούνται, όπως νόμος ορίζει. […] άρθρο 106 (παρ 2).Η ιδιωτική οικονομική πρωτοβουλία δεν επιτρέπεται να αναπτύσσεται σε βάρος της ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας ή προς βλάβη της εθνικής οικονομίας.
Η «ανθρώπινη αξιοπρέπεια» ή «αξία του ανθρώπου», στο βαθμό που οι δύο έννοιες ταυτίζονται, είναι συνυφασμένη με τα ανθρώπινα δικαιώματα και την προστασία τους, διατηρώντας έντονο κοινωνικό περιεχόμενο, κεντρικό ρόλο στη φιλοσοφία και πιο πρόσφατα στο δίκαιο. Παρ’ όλα αυτά η αξιοπρέπεια δεν αποτυπώθηκε στις διακηρύξεις και στα συντάγματα του 18ου και του 19ου αιώνα καθώς κατοχυρώνεται γραπτώς για πρώτη φορά στα συνταγματικά κείμενα και στις διεθνείς διακηρύξεις του 20ου αιώνα. Εντούτοις, με εξαίρεση ορισμένες κοινές παραδοχές για το τι συνιστά νομικά παραβίαση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ο ακριβής νομικός εννοιολογικός προσδιορισμός της τόσο σε θεωρητικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο πρακτικής και νομολογιακής εφαρμογής παραμένει δυσχερής.
Η ασάφεια και αοριστία της έννοιας «αξιοπρέπεια» με τη συνακόλουθη αδυναμία τόσο της φιλοσοφίας όσο και της νομικής επιστήμης, αλλά κυρίως της νομολογίας να προσδώσει ένα κοινά αποδεκτό ορισμό αυτής σε διεθνές ή περιφερειακό επίπεδο δεν είναι τυχαία.
Εύστοχα έχει παρατηρηθεί από τον Haberle πως «στην εξέλιξη των αντιλήψεων για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια δεν επιτρέπεται να παραβλέπεται ο ατομικός πολιτισμός της εξεταζόμενης πολιτικής κοινότητας, ούτε όμως και να απολυτοποιείται. Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια έχει μια σχετική πολιτισμική αναφορά. Βρίσκεται σε μια πολιτισμική συνάρτηση, εντούτοις όμως εμφανίζει την τάση προσκτήσεως οικουμενικών χαρακτηριστικών. Το τελευταίο αυτό ακριβώς δείχνει η γλωσσική εικόνα, η διατύπωση στο διεθνές δίκαιο: «ανθρώπινη αξιοπρέπεια» (Haberle Peter, Έννοια και περιεχόμενο της ανθρώπινης αξιοπρέπειας κατά το Γερμανικό και Ελληνικό Σύνταγμα, Το Σ 1982. Σελ 214).
Άτομα με αναπηρία και η αξιοπρέπεια
Τα τελευταία χρόνια όμως ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας δεν είναι καθόλου αυτονόητος έστω κι αν κατοχυρώνεται συνταγματικά. Καθημερινά ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας κατασπιλώνεται από τα Μ.Μ.Ε. τα οποία αναπαράγουν τον αποκλεισμό ατόμων και ομάδων. Τα Μ.Μ.Ε. είναι εκείνα τα οποία δεν αναλύουν σε βάθος τα κοινωνικά προβλήματα με σκοπό την εύρεση λύσεων, αλλά αντίθετα περιορίζονται στην ψυχή περιγραφή αυτών με τη χρήση κραυγαλέων τίτλων.
«Κοινωνικά αποκλεισμένοι είναι αυτοί που η ζωή τους οδηγεί στο περιθώριο, εκεί όπου τα κοινωνικά δικαιώματα καταργούνται και η κοινωνική προκατάληψη τους στιγματίζει ανεξίτηλα. Αποκλεισμένοι από κάθε είδους αγαθά και κοινωνικές υπηρεσίες, στερούνται ό,τι απολαμβάνει η πλειοψηφία των πολιτών».
«Η Γενική Συνέλευση των Η.Ε. τονίζει ότι όλα τα ανάπηρα άτομα ανεξαρτήτου φύλου, μορφής αναπηρίας, θρησκείας, χρώματος, φυλής, οικονομικής ή άλλης κατάστασης έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους συμπολίτες της ίδιας ηλικίας. Αυτό συνεπάγεται ότι πρώτα και κύρια έχουν δικαίωμα σε μια καθώς πρέπει ζωή, όσο το δυνατόν κανονική. (Δικαιώματα Αναπήρων Κοινωνική Εργασία Τεύχος 34° Αθήνα 1999 σ. 100)
Η δυνατότητα επιλογής και συμμετοχής όλων των μελών μιας κοινωνίας στις κοινωνικές δραστηριότητες είναι αυτονόητο δικαίωμα κάθε ατόμου. Αυτό όμως περιορίζεται σημαντικά στην περίπτωση των ΑΜΕΑ. Στις σύγχρονες κοινωνίες μια οποιαδήποτε απόκλιση από το ιδεατό πρότυπο του απόλυτα, σωματικά και πνευματικά, υγιή ανθρώπου οδηγεί συχνά τα μη αρτιμελή ή νοητικά υγιή άτομα να στιγματίζονται με αποτέλεσμα την περιθωριοποίηση και τον αποκλεισμό τους, από τις περισσότερες δραστηριότητες της κοινωνικής ζωής.
Τα ΑΜΕΑ χρεώνονται με το στίγμα του αρρώστου, του ανίκανου, του επικίνδυνου με άμεση συνέπεια την απόρριψη, απομόνωση και τον αποκλεισμό τους από κάθε κοινωνική, επαγγελματική και εκπαιδευτική δραστηριότητα.
Η λύση για την διατήρηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, στο ανώτερο επίπεδο νομολογίας, αλλά και συνείδησης των πολιτών, είναι η αυστηρή και καθημερινή προσπάθεια πολιτών και νομοθετών, να διατηρούν , να τηρούν και να προασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η τήρηση της νομοθεσίας σε όλους τους τομείς, η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών και η συνεχή επαγρύπνηση των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, είναι αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα.
Ο φορέας μας ως Σύλλογος γονέων κηδεμόνων και φίλων ατόμων με αυτισμό Ρεθύμνου, από την ίδρυσή του το 2007 έχει ως πρώτιστο μέλημά του, την διατήρηση και προάσπιση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας ατόμων στο φάσμα του αυτισμού , νοητικά και κινητικά ατόμων με αναπηρίες.
Για να το πετύχει αυτό τηρεί όλα τα πρωτόκολλα που έχει θεσμοθετήσει με βάση τους νόμους και τις αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μάχεται για την προάσπισή τους θεσμικά μέσω των συλλογικών οργάνων στα οποία είναι μέλος πανελλαδικά αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.